Αρχική » Σώμα & Πνεύμα » Krampus, ο τιμωρός των άτακτων

Krampus, ο τιμωρός των άτακτων

krampus

O Krampus (Κράμ-πους) είναι μια ανθρωπόμορφη φιγούρα, μισός κατσίκα και μισός δαίμονας. Είναι μια μορφή που συναντάμε στο Αυστρο-Βαυαρικό φολκλόρ η οποία, κατά την διάρκεια των Χριστουγέννων, έρχεται για να τιμωρήσει τα άτακτα παιδιά, αυτά που δεν είχαν την πρέπουσα συμπεριφορά. Είναι το “αντίθετο” του Αγίου Νικολάου (του αντίστοιχου Άγιου Βασίλη), ο οποίος επιβραβεύει με δώρα τα φρόνιμα και καλά παιδιά.

Η μορφή του Krampus και η προέλευση του μύθου βρίσκει τις ρίζες της στην προ-Χριστιανική εποχή, μα αργότερα “μπλέκεται” με τα Χριστιανικά έθιμα (όπως παρατηρείται και σε αρκετά δικά μας έθιμα). Αν και θεωρούνταν γιος της θεάς της Νορβηγικής μυθολογίας Χελ (όπου είναι και η Αγγλική ονομασία για την κόλαση), μοιραζόταν κοινά στοιχεία με τους σάτυρους της ελληνικής μυθολογίας (τραγόμορφος). Είναι πραγματικά συναρπαστικό να διαπιστώνεις τις κοινές ρίζες και ομοιότητες παραδόσεων και στοιχείων χωρών που μοιάζουν να μην έχουν καμία σχέση.

Στις περισσότερες δυτικές χώρες, όπως και στη δική μας, η παράδοση λέει ότι η τιμωρία για τα άτακτα παιδιά είναι να μην βρουν δώρα στις κάλτσες που κρεμάνε στο τζάκι ή κάτω από το δέντρο, κάθε Χριστούγεννα. Στη χειρότερη περίπτωση, αντί για δώρα, λέγεται ότι βρίσκουν κάρβουνα.

Σε άλλες όμως κουλτούρες η τιμωρία είναι σοβαρότερη και έχει και “εξειδικευμένο προσωπικό” που την επιβάλει. Ο Krampus δεν έχει καμία σχέση με τα χαριτωμένα, καλοκάγαθα ξωτικά που φτιάχνουν τα δώρα, στο εργαστήρι του Αγίου. Σύμφωνα με την μυθολογία των Άλπεων, είναι ένας διάβολος, ένα πλάσμα σαν τέρας, πραγματικός φόβος και τρόμος για τα κακά παιδιά, κάθε που έρχονται οι γιορτές.

Παρά τις προσπάθειες από την καθολική εκκλησία και την Ιερά Εξέταση να καταργηθεί η δαιμονική του φιγούρα, μέχρι τον 17ο αιώνα ο μύθος του Krampus είχε ενσωματωθεί στην χριστιανική παράδοση, σαν το alter ego του κομιστή των δώρων Αγίου Νικολάου, σε Αυστρία και Γερμανία.

Η ιστορία εξαπλώθηκε στις περισσότερες από τις χώρες της πρώην Αυτοκρατορίας των Αψβούργων. Η παράδοση παραμένει ζωντανή σήμερα σε Αυστρία, Βαυαρία, βόρειες περιοχές της Ιταλίας (Νότιο Τιρόλο, Φρίουλι), Ουγγαρία, Σλοβενία, Σλοβακία, Τσεχία, Ολλανδία και Κροατία.

Κυρίως στην Αυστρία – οι νέοι άντρες ντύνονται Krampus και γυρίζουν στους δρόμους, τρομοκρατώντας παιδιά και νέες γυναίκες, την πρώτη εβδομάδα του Δεκέμβρη, με κορύφωση το βράδυ της 5ης Δεκεμβρίου (παραμονή του Αγίου Νικολάου).

Στα μέσα του 19ου αιώνα – αρχές του 20ου, είχε ξεσπάσει μία μανία ανταλλαγής καρτών με τον δαίμονα των Χριστουγέννων, στις οποίες, συχνά, ο αποστολέας έγραφε χιουμοριστικούς στίχους. Στο πάνω μέρος τους, ξεχώριζε η επιγραφή “Χαιρετίσματα από τον Krampus”.

Το έθιμο (ή μόδα) έχει αναβιώσει και μάλιστα έχουν γυριστεί και ταινίες πρόσφατα με σενάρια εμπνευσμένα από τον μύθο του Krampus.